خبرگزاری سلامت: دهانه رحم (سرویکس) قسمتی از رحم است که به قسمت خروج یه دستگاه تناسلی زنان که به صورت علمی، واژن نامیده می شود، راه دارد. از نظر جنینشناسی، منشا دهانه رحم بامنشا جسم رحم تفاوتی نداشته و خون رسانی دهانه رحم نیز از شریان رحمی صورت می گیرد که وظیفه خون رسانی به جسم رحم را نیز اجرا می کند.
از آنجا که سرویکس به واژن نزدیک است، مستعد آلودگی به عفونت های منتقل شده از راه واژن می باشد. در مواردی که نزدیکی غیر ایمن صورت می گیرد، عفونت های واژن ناشی از میکروب کلامیدیا و یاگنوره،می توانند سرویکس را مبتلا نموده و التهاب و عفونت سرویکس (سرویسیت) را ایجاد نمایند که لازم است توسط متخصص زنان، با آنتی بیوتیک لازم، درمان شوند.
از جمله عواملی که سرویکس را دچار عفونت می کند، می توان ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) را نام برد. ویروس پاپیلومای انسانی در اکثر موارد بعد از ورود به دهانه رحم و طی کردن دوره نهفته (کمون)، از بدن خارج می شود، ولی امکان باقی ماندن در بدن بعضی زنان و ابتلا به بیماری های قبل تهاجم یسرویکس نیز وجود دارد. در صورت عدم درمان در حالت دوم، بعد از چند مدت، منجر به ایجادسرطان دهانه رحم می شود. عواملی که در از بین بردن ویروس توسط خود فرد مهم هستند، شامل سیستم ایمنی خوب، مصرف ویتامین ها، عدم مصرف سیگار و غیره می باشند.
ویروسHPV انواع کم خطرو پرخطر دارد که بر اساس ترتیب مواد پروتیینی داخل هسته و سیتوپلاسم تقسیم بندی می شود. از میان چهارده نوع پرخطر که زمینه ساز تغییرات پیش بدخیم و یا بدخیم سرویکس هستند، دو نوع شانزده و هجده، در هفتاد درصد موارد عامل ایجاد تغییرات می باشند.در صورت بروز همه موارد زیر، تغییرات پیش بدخیمی در سرویکس ایجاد می شود:
1. اگر انواع پرخطر ویروس (بخصوص انواع ۱۶ و ۱۸) وارد بدن زن شوند، که راه انتقال اصلی شناخته شده آن، تماس جنسی است.
2. سیستم ایمنی فرد به دلیل عدم مصرف ویتامین های کافی و یا مصرف سیگار و یا سایر موارد ضعیف باشد.
3. فرد دچار عفونت های دهانه رحم ناشی از میکروب کلامیدیا و یا ویروس هرپس باشد.
با توجه به این که عامل اصلی در ایجاد سرطان دهانه رحم، ویروس پاپیلومای انسانی است، دانشمندان از حدود ۱۵ سال قبل واکسنی علیه این ویروس ساخته¬اند. بهترین زمان تزریق واکسن، بین ۱۱ تا ۱۲ سالگی است (زودتر از نه سالگی تزریق نمی شود)، ولی این واکسن تا ۲۶ سالگی در دختران و ۲۱ سالگی در پسران، در پیشگیری اثربخش است. عارضه شناخته شده خاصی با این واکسن دیده نمی¬شود. این واکسن با نام Gardasil در داروخانه های ایران در دسترس است و با سه تزریق به فاصله دو ماه و شش ماه از تزریق اول در عضله دلتویید، پیشگیری قابل قبولی علیه بیماری های پیش بدخیم و بدخیم دهانه رحم و دیگر قسمت های دستگاه تناسلی تحتانی ایجاد می کند.
در صورت ورود این ویروس به بدن زن، می توان رد پای این ویروس روی سرویکس را با انجام تست پاپ اسمیر و در صورت نیاز انجام کولپوسکوپی و یا گرفتن تست HPV از سلول های سرویکس، در زمان زودتری تشخیص داد. لازم به ذکر است درمان لازم در این حالت توسط انکولوژیست زنان انجام می شود.
به طور کلی، موارد زیر به کلیه زنان توصیه می گردد:
1. در صورت هرگونه خون ریزی غیرطبیعی حتی به صورت لکه بینی بعد از تماس جنسی، به پزشک متخصص زنان مراجعه داشته باشند.
2. درمان لازم برای عفونت های دهانه رحم توسط متخصص زنان انجام شود.
3. به عنوان پیشگیری ثانویه، تست پاپ اسمیر و تست HPV را انجام دهند. زمان شروع از ۲۱ سالگی و پایان آن، ۶۵ تا ۷۰ سالگی با فواصل زمانی مناسب می¬باشد.
4. در صورت تست پاپ اسمیر غیر طبیعی، کولپوسکوپی توسط انکولوژیست زنان، انجام شده و درصورت لزوم نمونه برداری انجام می شود.
از آنجایی که بیماری های دهانه رحم و مخصوصا بیماری های پیش بدخیم و بدخیم سرویکس عامل شناخته شده ویروسی دارند، جزء بیماری های عفونی هم تقسیم بندی می شوند. پایبند بودن به مسایل اخلاقی، روابط تک همسری سالم، رعایت مسایل بهداشتی در روابط جنسی از روش های اصلی پیشگیری می باشد.
دکترسهیلا امینی مقدم،
فوق تخصص سرطان های زنان، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
نظر شما